تأثیر یک برنامه تمرین قدرتی و تعادلی بر عملکرد تعادل و کیفیت زندگی مردان سالمند دارای ترس از افتادن

داریوش خواجوی *، احمد فرخی، علی اکبر جابری مقدّم ، انوشیروان کاظم نژاد
دکتر گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

مجله سالمند

اهداف افتادن‌ها در سالمندان عمدتاً به‌دلیل نقایص تعادل و ناپایداری قامتی رخ می‌دهد. افتادن‌ها و آسیب‌های ناشی از آنها به ترس از افتادن در سالمندی منجر می‌شود. این ترس رایج‌ترین ترس در سالمندان است و به اُفت خودتحمیل‌شده در فعالیت‌ها و کارکرد در سالمندی منجر می‌شود. افتادن‌ها و ترس از افتادن و پیامدهای منفی آنها می‌تواند اثراتی منفی بر کیفیت زندگی و فعالیت‌های زندگی روزانه و کارکردهای جسمانی داشته باشد. براین‌اساس هدف این پژوهش بررسی تأثیر برنامه مداخله تمرینی قدرتی و تعادلی روی عملکرد تعادل و کیفیت زندگی سالمندان دارای ترس از افتادن ساکن در جامعه بود.
مواد و روش ها روش این تحقیق، نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود و جامعه آماری آن را سالمندان مرد شهر اراک تشکیل می‌دادند. از این جامعه ۱۳۰ سالمند مرد در آزمون غربالگری شرکت کردند و از بین آنها ۳۱ نفر واجد شرایط دارای ترس از افتادن انتخاب و به‌طورتصادفی به گروه آزمایش (۵۱n=) با میانگین سنی ۰۷/۶۶ سال و گروه کنترل (۶۱n=) با میانگین سنی ۱۴/۷۰ سال تقسیم شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش در برنامه مداخله تمرینی ده‌هفته‌ای، هر هفته سه جلسه و هر جلسه ۹۰ دقیقه شرکت کردند. این مداخله تمرینی شامل تمرین کششی، تمرین قدرتی اندام‌های فوقانی و تحتانی، تمرین تعادل و سردکردن بود که در حضور یک پزشک اجرا شد. داده‌ها با استفاده از ابزارهای روا و پایای آزمون مختصر وضعیت روانی (MMSE)، کیفیت زندگی (SF-36)، اعتماد به تعادل ویژه فعالیت‌ها (ABC) و آزمون عملکردی تعادلی ایستادن یک‌پا جمع‌آوری شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از آزمون تی-استیودنت مستقل با سطح معنی‌داری ۰۵/۰ و نسخه ۱۶ نرم‌افزار SPSS و نمره‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون تی مقایسه‌ای استفاده شد.
یافته ها بین میانگین نمره آزمون مختصر وضعیت روانی آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (۲۴۴/۰P=). یافته‌ها نشان داد میانگین نمره آزمون عملکرد تعادل ایستادن یک‌پا با پای اتکا (۰۳۹/۰P=) و راهنما (۰۰۱/۰P≤) به‌طورمعنی‌داری بهبود یافت. به‌علاوه این برنامه مداخله تمرینی میانگین نمره زیرمقیاس‌های کیفیت زندگی از جمله کارکرد جسمانی، محدودیت نقش به‌دلیل سلامت جسمانی، درد بدنی، ادراک از سلامت عمومی، سرزندگی (انرژی/خستگی) و سلامت ذهنی عمومی را به‌طورمعنی‌داری بهبود داد (۰۵/۰P≤). در میانگین نمره زیرمقیاس‌های کارکرد اجتماعی و محدودیت نقش به خاطر مشکلات احساسی، پس از برنامه مداخله تمرینی تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (۰۵/۰P>).
نتیجه گیری براساس نتایج،۱۰ هفته برنامه مداخله تمرینی قدرتی و تعادلی، تعادل و کیفیت زندگی سالمندان دارای ترس از افتادن را بهبود بخشید. این نتایج نقش قدرت عضلانی و تعادل را در فعالیت‌های زندگی روزانه سالمندان دارای ترس از افتادن برجسته می‌کند. همچنین این یافته‌ها بر اهمیت استفاده از شیوه ترکیب مداخله تمرینی قدرتی و تعادلی برای بهبود وضعیت سلامتی و پیشگیری از افتادن در سالمندان تأکید می‌کند. بنابراین این برنامه می‌تواند در بهبود تعادل و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان مفید باشد و سالمندی موفقیت‌آمیز را ارتقا دهد.
واژه‌های کلیدی: سالمند، کیفیّت زندگی، تمرین قدرتی

متن کامل مقاله رایگان