اثرات تمرین ورزشی کوتاه‌مدت و بلندمدت بر سلول‌های سرطانی در شرایط آزمایشگاهی: بینش‌هایی در مورد ارتباطات مکانیکی

اثرات تمرین ورزشی کوتاه‌مدت و بلندمدت بر سلول‌های سرطانی در شرایط آزمایشگاهی: بینش‌هایی در مورد ارتباطات مکانیکی

به گزارش وب سایت فیزیولوژی ورزشی و تندرستی ایران، مطالعه‌ای تازه که در ژورنال Journal of Sport and Health Science منتشر شده، اثرات تمرین ورزشی کوتاه‌مدت و بلندمدت را بر رشد سلول‌های سرطانی در محیط آزمایشگاهی بررسی کرده است. پژوهشگران با جمع‌آوری نتایج ده‌ها مطالعه، نشان داده‌اند که سرم خون افراد پس از انجام تمرین، می‌تواند رفتار سلول‌های سرطانی را به شکل قابل توجهی تغییر دهد. این پژوهش به‌طور خاص به مقایسه اثرات سرم پس از تمرینات کوتاه‌مدت با سرم افراد تمرین‌نکرده پرداخته و تلاش کرده است تا مکانیسم‌های بیولوژیکی این تغییرات را آشکار کند.

در این مرور نظام‌مند، داده‌های مربوط به تمرینات ورزشی از نوع هوازی، مقاومتی و تناوبی (HIIT) مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که حتی یک جلسه تمرین می‌تواند ترکیب شیمیایی خون را به گونه‌ای تغییر دهد که رشد سلول‌های توموری در محیط کشت کاهش یابد. به گفته نویسندگان، پس از فعالیت بدنی، میزان برخی مواد مانند انسولین و فاکتور رشد شبه‌انسولینی (IGF-1) در خون کاهش یافته و در مقابل، مایوکین‌ها و ترکیبات ضد‌التهابی افزایش می‌یابند.

نتایج نشان داد که تمرینات کوتاه‌مدت، حتی به‌صورت یک جلسه فعالیت با شدت متوسط تا بالا، موجب آزاد شدن پروتئین‌های عضلانی خاصی مانند SPARC، oncostatin M و decorin می‌شود. این پروتئین‌ها توانایی مهار تکثیر سلول‌های سرطانی را دارند و مسیرهای درون‌سلولی مؤثر در رشد تومور را مختل می‌کنند. در این حالت، سلول‌های سرطانی در معرض سرم حاصل از تمرین، دچار کاهش متابولیسم و محدودیت در چرخه تقسیم سلولی می‌شوند.

پژوهشگران همچنین به بررسی اثر تمرینات بلندمدت پرداختند و نتایج متفاوتی گزارش کردند. در برخی از مطالعات، دوره‌های تمرینی بیش از هشت هفته توانسته‌اند رشد سلول‌های سرطانی را مهار کنند، به‌ویژه هنگامی که با بهبود ترکیب بدن و کاهش چربی همراه بوده‌اند. اما در برخی دیگر از تحقیقات، اثر محسوسی مشاهده نشده است که احتمالاً به تفاوت در نوع تمرین، شدت فعالیت یا ویژگی‌های شرکت‌کنندگان مربوط می‌شود.

بر اساس یافته‌های این مقاله، تمرینات با شدت بالا (HIIT) بیشترین پاسخ ضد‌توموری را در سرم افراد ایجاد کرده‌اند. پس از جلسات تمرینی شدید، افزایش چشمگیر در ترشح مایوکین‌ها و کاهش مواد التهابی مشاهده شده است. این تغییرات موجب شده‌اند تا محیط درونی بدن، از نظر بیوشیمیایی، برای رشد سلول‌های سرطانی کمتر مساعد باشد.

در مقابل، تمرینات کم‌شدت یا نامنظم تأثیر قابل توجهی بر ترکیب سرم نداشته‌اند. نویسندگان تأکید کرده‌اند که نظم و تداوم در تمرینات ورزشی برای ایجاد اثر ضدسرطانی پایدار ضروری است. همچنین در افرادی که دچار اضافه‌وزن یا التهاب مزمن هستند، تأثیر تمرینات مداوم به‌مراتب قوی‌تر دیده شده است، زیرا کاهش التهاب و بهبود حساسیت به انسولین از عوامل کلیدی در این فرآیند محسوب می‌شوند.

از منظر مکانیزمی، تغییرات مشاهده‌شده در سطح سرم ناشی از افزایش فعالیت عضلات و ترشح ترکیباتی است که بر سیگنال‌های رشد سلول‌های سرطانی اثر مهاری دارند. این ترکیبات با مهار مسیرهای PI3K/AKT و mTOR، از تقسیم سریع سلول‌های توموری جلوگیری می‌کنند. در عین حال، کاهش مواد التهابی مانند TNF-α و IL-6 باعث کاهش تحریک مزمن سیستم ایمنی و کاهش استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود.

در برخی مطالعات، پس از چند هفته تمرین مداوم، سرم افراد حتی توانسته است تشکیل ساختارهای توموری سه‌بعدی (اسفروئیدها) را در محیط آزمایشگاهی مهار کند. این یافته نشان می‌دهد که اثر ورزش تنها محدود به سلول منفرد نیست بلکه بر سازماندهی بافتی تومور نیز تأثیر دارد. این نتایج به‌ویژه در ترکیب با رژیم غذایی مناسب، چشم‌انداز تازه‌ای برای استفاده از ورزش به‌عنوان درمان مکمل سرطان ارائه می‌دهد.

پژوهشگران در این مقاله نتیجه گرفته‌اند که حتی یک جلسه تمرین می‌تواند مانند یک «دوز ضدسرطان» عمل کند و سرم بدن را به محیطی بازدارنده برای رشد سلول‌های توموری تبدیل نماید. اما برای پایداری این اثر، تکرار منظم تمرین و کاهش التهاب سیستمیک ضروری است. تمرین مداوم می‌تواند نه‌تنها عملکرد ایمنی بدن را تقویت کند، بلکه با کاهش فاکتورهای رشد و افزایش ترکیبات ضد‌توموری، نقش حفاظتی مهمی در برابر سرطان ایفا نماید.

در پایان مقاله تأکید شده است که اگرچه نتایج بسیار امیدوارکننده‌اند، اما هنوز نیاز به پژوهش‌های دقیق‌تر برای تعیین نوع، شدت، و مدت‌زمان بهینه تمرینات وجود دارد. به‌گفته نویسندگان، شناخت دقیق این پارامترها می‌تواند زمینه‌ساز طراحی برنامه‌های تمرینی هدفمند برای بیماران سرطانی و حتی پیشگیری در افراد سالم باشد. این یافته‌ها گامی مهم در جهت درک اثرات فیزیولوژیکی ورزش بر سلول‌های سرطانی و توسعه درمان‌های ترکیبی آینده به شمار می‌روند.

مبنع: